Harcerstwo męskie w Niepołomicach w latach 1931–1939

1931
Pierwsze próby zaszczepienia harcerstwa w Niepołomicach przy Szkole Handlowej.

1932
Jako jeden z pierwszych niepołomiczan dh Antoni Siwek złożył przyrzeczenie w Pcimiu, na obozie zorganizowanym przez drużynę ZHP przy Szkole Ekonomiczno- Handlowej w Krakowie.

1936
Grupa inicjatywna druhów: Mieczysław Habas, Kazimierz Gałat, Stanisław Kasina, Stanisław Trzos założyła na terenie Niepołomic I Drużynę Męską ZHP im. Zawiszy Czarnego.
lipiec • Obóz w Landwarowie k. Wilna. • Obóz w Sobódce woj. wileńskie – instruktaż był prowadzony przez starszych harcerzy z Krakowa. • Zdobywanie stopni, sprawności i werbunek do ZHP.

1937
sierpień • Dh Władysław Wcisło z polecenia dh. Józefa Zarazki, działacza ZHP i nauczyciela szkolnego, zorganizował gromadę zuchów „Indian” przy I Drużynie Harcerzy im. Zawiszy Czarnego. Jego przybocznym został mianowany dh Adam Pilch. Dużą aktywnością w pracy wykazali się zuchowie: Ryszard Borowiec, Janusz Wcisło, Tadeusz Gałat.
lipiec • Obóz na Poszynce. • Obóz w Tatarowie i Dolinie (woj. stanisławowskie), szkolenie kadry,  zdobywanie stopni i sprawności.

1938
marzec • Powstała piłkarska drużyna harcerska.
lipiec • Obóz w Tatarowie zorganizowany dzięki pomocy DOKP w Krakowie i 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych; opiekun – dh Józef Zarazka. • Spotkanie z młodzieżą słowacką. • Wycieczki, zdobywanie sprawności. • Powrót z obozu, praca w zastępach, uczestnictwo w świętach państwowych.

1939
wakacje • Obóz w Dolinie – miejscowość wyznaczona przez Chorągiew Krakowską ZHP.
Cel pracy podczas obozu – polonizowanie terenów nasyconych ludnością niemiecką. Na początku dochodziło do konfliktów między harcerzami a miejscową młodzieżą, potem nawiązano dobre kontakty. • Zwiedzanie „Panoramy Racławickiej” we Lwowie. • Powrót z obozów, praca w zastępach.

sierpień • Ostatni obóz szkoleniowy dla zastępowych i drużynowych, zorganizowany przez Krakowską Komendę ZHP odbył się w Ojcowie.
Przez wszystkie lata opiekunem i dobroczyńcą harcerzy był Adam Królikowski, właściciel sklepu kolonialnego w Niepołomicach, aktywny członek Koła Przyjaciół Harcerzy.

1939–1945
czasie wojny Kazimierz Gałat zginął nad Francją, pełniąc obowiązki lotnika nawigatora w Dywizjonie Bombowym 300. Józef Gałat (brat Kazimierza) za przynależność do Armii Krajowej został aresztowany i rozstrzelany przez hitlerowców w 1943 r. Kazimierz Kępa, związany z ruchem oporu, podobnie jak Józef Gałat, został aresztowany i rozstrzelany przez Niemców w 1943 r. • W latach okupacji 1939–1945 w ruchu oporu byli zaangażowani:
Mieczysław Habas – udzielał pomocy żywnościowej działaczom ruchu oporu (zmarł w 1963 r. w wieku 45 lat);
Władysław Wcisło – współpracował z Armią Krajową, prowadził dywersję na kolei (zmarł w 1983 r., w wieku 64 lat);
Stanisław Kasina – za działalność w ruchu oporu został aresztowany w 1942 r.;
Stanisław Trzos – działacz ruchu oporu w powiecie miechowskim;
Władysław Trzos – ochotnik Wojska Polskiego w kampanii wrześniowej; działacz ruchu oporu na terenie Nowego Sącza.

Opracowała Janina Cioś na podstawie Kroniki ZHP Niepołomice Stanisława Kasiny

 

Harcerstwo żeńskie w Niepołomicach w latach 1933–1939
Na przełomie lat 1933–1934

Druhna Julia Kawecka, nauczycielka Szkoły w Niepołomicach, założyła I Drużynę Harcerek im. Emilii Plater, która rekrutowała się ze starszych dziewcząt: drużynowa – dh. Julia Kawecka, przyboczna – dh.Stanisława Cydyło (Szewczyk), przyboczna – dh. Helena Pilch ( Dobrowiecka). • W różnych okresach pracy drużyny funkcje przybocznych pełniły: dh. Maria Wcisło (Rerutkiewicz) i dh. Emilia Lubera (Jagła).

W latach 1933–1934
Dla młodszych dziewcząt utworzono przy drużynie gromadę zuchów „Słoneczne promyki”, której drużynową była również dh. Julia Kawecka, a przybocznymi Anna Gierczyńska (Pikulska) i Zofia Gałat(Knychowa). • Oprócz wymienionej kadry duże zaangażowanie i aktywność w pracy harcerskiej wykazywały druhny: Józefa Szczudło, Irena Włodarska (Adamowicz), Janina Wcisło (Cioś), Adela Pilch, Niusia Gaweł, Stenia Cyroń (Naskalska), Aniela Uhlig, Genowefa Szewczyk, Janina Szewczyk, Franciszka Trzos i wiele innych.

W latach 1933–1939
I Drużyna Harcerek im. Emilii Plater i gromada zuchów „Słoneczne promyki” w Niepołomicach należały do hufca w Bochni. • Opiekunami drużyny z ramienia Hufca ZHP, oraz Komendy Chorągwi Harcerek w Krakowie były: komendantka chorągwi – hm. Zofia Kottik (wielokrotnie wizytowała nasze zbiórki i obozy), dh. hm. Felicja Kasprzyk, dh. Janicka, dh. Maria Małecka. • Umundurowanie: popielaty mundur,na rękawie herb miasta i napis Niepołomice (haftowany), czerwone chusty, sznur harcerski (kolor w zależności od pełnionej funkcji), beret popielaty. Na obozach noszono tzw. obozówki (bluza popielata i spódnica zapinana w przodu na guziki).

1936
Pierwsze przyrzeczenie harcerskie odbyło się w hufcu w Bochni – 20 harcerek otrzymało krzyże harcerskie i stopnie. Zuchom nadano gwiazdki.

1937
Zbiórki, gawędy, przygotowywanie zabawek pod choinkę dla żołnierzy 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych w Niepołomicach, dla kawalerii w Bochni i dla przyjaciół z Francji.

1938
Drugie przyrzeczenie harcerskie przy ognisku w Niepołomicach złożyło 14 harcerek, otrzymując krzyże, zuchy zaś złożyły obietnicę zuchową, otrzymując „gwiazdki” i „słoneczka”.
styczeń • Opłatek z udziałem: gości z Komendy Chorągwi z Krakowa, kapelana ks. Franciszka Kózki, grona nauczycielskiego, miejscowych władz i rodziców. Łamanie się opłatkiem, inscenizacja sztuki pt. W nowej Rodzinie – Marii Juszkiewiczowej,w wykonaniu harcerek, oraz obrazek sceniczny – Zuchy u żłobka. Na wyróżnienie zasługują zuchy: Janina Radwańska, Maria Piech, Kitka Konarska, Janina Matias, Zofia Rychtarska, Stasia Kuczek, Irena Trzos,Bronia Malarz, siostry Rojowiczówny, Zofia Maciejasz (dane z fotografii i kroniki). • Uzyskanie nagrody konkursowej z Głównej Kwatery Harcerek w Warszawie za wykonanie piłeczek i serwetek. • Powstanie Koła Przyjaciół Harcerstwa (23 osoby).
luty • Wizyta I Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego w Niepołomicach, oraz Gromady Zuchów „Indian” przy drużynie męskiej, z wodzem – dh. Władysławem Wcisło.
marzec • Zuchy „Słoneczne promyki” wykonują lalki, piłeczki, aby przesłać w upominku ociemniałym dzieciom w Laskach pod Warszawą. • Wizytacja zbiórki harcerskiej i zuchowej przez dh.hm. Zofię Kottik – komendantkę Chorągwi Harcerek w Krakowie. Temat zbiórki – rocznica powstania styczniowego.
kwiecień • Praca w zastępach, zdobywanie sprawności, przygotowywanie inscenizacji Zuch Hanusia.Harcerki i zuchy uczestniczyły w „Dniu Lasu”. Sadzenie drzewek i biwak w Puszczy Niepołomickiej.

wakacje • Obóz w Wołtuszowej k. Rymanowa – szkolenie kadry, wypoczynek młodzieży, zajęcia t topograficzne, wędrówka zdobywanie sprawności. • Podsumowanie obozu, przygotowanie rocznicy odzyskania niepodległości 11 listopada. Zbiórka, raport na Rynku w Niepołomicach wszystkich organizacji, w tym harcerek, harcerzy i zuchów. • Nabożeństwo wszystkich organizacji, w tym harcerzy, harcerek i zuchów.
grudzień • Przygotowanie obrazka scenicznego Noc Świętego Mikołaja Łukasiewicza. Rozdawanie przez zuchy i harcerki upominków dzieciom szkolnym. • Przygotowanie ozdób choinkowych dla wojska na Zaolziu i w Wołtuszowej.

1939
styczeń • Opłatek – spotkanie z władzami miasta, gronem nauczycielskim i rodzicami. • Praca w zastępach i szóstkach.
marzec • Obchody rocznicowe 5-lecia istnienia Związku Harcerstwa Polskiego w Niepołomicach.Msza św., wspólne śniadanie z udziałem gości, a w godzinach późniejszych uroczyste przekazanie przez ziemię bocheńską sprzętu wojskowego dla naszej armii. W zimnie i deszczu odbyła się msza św. polowa, a następnie wręczono dar (karabiny maszynowe) dla wojska.
maj • Udział w sypaniu kopca ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego na Sowińcu. • Zwiedzanie zabytków Krakowa. • Udział w święcie Legionów w Bochni. • Zbiórka pieniężna wśród zuchów i harcerek na Fundusz Obrony Narodowej. Do Redakcji „Zucha” przesłano już 10 zł, do Warszawy na Fundusz Obrony Narodowej dalsze 10 zł. Harcerki i zuchy zadeklarowały następne wpłaty, by się przyczynić do potęgi naszej Ojczyzny. • Ognisko – spotkanie z kierownictwem komendantów obozów i kolonii harcerek – hm. Władysława Szczygłowa.
czerwiec • Przygotowanie do obozu w Wołtuszowej. Współpraca z 2 Dywizjonem Pociągów Pancernych w Niepołomicach. Praca w zastępach i szóstkach.
lipiec • Obóz w Wołtuszowej. Wizytacja przeprowadzona przez dh. hm. Felicję Kasprzyk z Krakowskiej Komendy Chorągwi Harcerek i pamiętne słowa: „Z drobnych uczynków powstają wielkie dzieła, z wielu myśli powstają idee, z młodych sił geniusze”.
sierpień Rozliczenie obozu, praca w zastępach i szóstkach. Szkolenie samoobrony na wypadek wojny.
wrzesień Wojna przerwała realizację ambitnych planów i zadań harcerek i zuchów.

Dane odtworzone z pamięci, na podstawie pamiątek, fotografii i kroniki opracowała Janina (Wcisło) Cioś przy współudziale Stanisławy (Cydyło) Szewczyk oraz Zofii (Gałat) Knych